घट्यो यार्सागुम्बा बजार, पाँच वर्ष यताकै कम निर्यात

काठमाडौँ । नेपालबाट हुने यार्सागुम्बाको निर्यात घटेको छ । चालु आर्थिक वर्ष २०८२/८३ को पहिलो चार महिनामा पछिल्लो पाँच वर्ष यता कै कम निर्यात भएको हो ।

चालु आवको चार महिना (साउन–कात्तिक) मा १२ करोड ३६ लाख ७२ हजार रुपैयाँ बराबरको १९७ किलोग्राम मात्र यार्सागुम्बा निर्यात भएको भन्सार विभागको तथ्यांकमा उल्लेख गरिएको छ ।
जब कि गत आर्थिक वर्ष २०८१/८२ को पहिलो चार महिनामा ३३४ किलोग्राम यार्सागुम्बा निर्यात भएको थियो । सो परिमाणको यार्सा निर्यातबाट १२ करोड ५० लाख ३२ हजार रुपैयाँ आम्दानी भएको थियो ।

आव २०८०/८१ मा सबैभन्दा बढी यार्सा निर्यात भएको विभागको तथ्यांकले देखाएको छ । सो समयमा ५० करोड १४ लाख ५५ हजार रुपैयाँ बराबरको ९५३ किलोग्राम यार्सा निर्यात भएको थियो ।
आव २०७९/८० मा ४१७ किलोग्राम निर्यात भएको थियो । उक्त यार्साबाट २५ करोड ६४ लाख ८२ हजार रुपैयाँ भित्रिएको हो । त्यस्तै, आव २०७८/७९ मा १६ करोड ८९ लाख ८१ हजार रुपैयाँ बराबरको २७४ किलोग्राम यार्सा निर्यात भएको थियो ।

पछिल्ला दुई वर्षयता यार्सा उत्पादन घट्दै गएकाले निर्यात पनि घटेको यार्सा व्यवसायी संघका अध्यक्ष निराजन बहादुर चलाउनेको दाबी छ ।

‘पछिल्लो समय चीन र भारतले वातावरण अनुकुल बनाएर वंशाणुबाट यार्सा उत्पादन गर्न थालिसकेका छन् । कृतिम रुपमा उत्पादन गरेर यी मुलुकहरु ठूलो मात्रामा निर्यातकर्ता बनिसकेका छन् । जसको कारण पनि हाम्रो देशमा उत्पादन भएका यार्साको निर्यातमा कमी आएको हो’ अध्यक्ष चलाउनेले भने ।

उनका अनुसार जलवायु परिवर्तनका कारण तापक्रम बढ्दै जाँदा र हिउँ पग्लने समय परिवर्तन हुँदा यसको प्राकृतिक बासस्थान प्रभावित भएको छ । किलोकै लाखौं रुपैयाँ पर्ने भएकाले स्थानीयबासी सबै काम छाडेर हरेक वर्ष यार्सा संकलनमा लाग्ने गरेको उनको भनाइ छ । परिवारका सबै सदस्य यही काममा सक्रिय रहँदा यसको संकलन अत्यधिक मात्रामा हुँदै गएको उनले बताए । फलस्वरुप नयाँ यार्सा उत्पादन हुने क्रम घटेको र एकपटक टिपेको ठाउँमा अर्को वर्ष नपाइने क्रम पनि बढ्दै गएको उनको भनाइ छ ।

यसबाहेक अन्तरराष्ट्रिय बजारमा यार्सागुम्बाको माग विगतको तुलनामा घटेको छ । नेपाली उत्पादन भएको हुँदा निर्यातदर बढाउनुका साथै अर्थतन्त्रमा सुधार ल्याउने यार्साको उत्पादनमा सरकारले बेवास्ता गरेको उनले सुनाए ।

नेपालले हङकङ, कोरिया, भियतनाम, सिंगापुर, अमेरिका, बेलायत, स्वीजरल्यान्ड, मलेसिया, लगायत मुलुकमा हिमाली जडीबुटी यार्सागुम्बा निर्यात गर्दै आएको छ ।

चालु आवको चार महिनामा सबैभन्दा धेरै हङकङमा निर्यात भएको छ । हङकङमा ८ करोड २० लाख रुपैयाँको १२३ केजी यार्सागुम्बा निर्यात भएको छ । त्यस्तै, १० केजी यार्सागुम्बा कोरिया निर्यात भएको छ । सो परिमाणको यार्साबाट १ करोड ६ लाख ७६ हजार रुपैयाँ आम्दानी भएको थियो । भियतनाममा २७ केजी यार्सा निर्यात गर्दा ७५ लाख ४६ हजार रुपैयाँ आम्दानी भएको विभागको तथ्यांकले जनाएको छ ।

त्यसैगरी, सिंगापुरमा ८ केजी यार्सा निर्यात गर्दा ६८ लाख ३२ हजार रुपैयाँ आम्दानी भएको हो । ६८ लाख १७ हजार रुपैयाँको बराबरको १२ केजी यार्सा अमेरिका निर्यात भएको छ भने ४३ लाख ५८ हजार रुपैयाँको ५ केजी यार्सा बेलायत निर्यात भएको छ ।

त्यस्तै, ३० लाख ३९ हजार रुपैयाँको ४ केजी यार्सा स्वीजरल्यान्ड र १४ लाख ८५ हजार रुपैयाँको ५ केजी यार्सा मलेसिया निर्यात भएको विभागको तथ्यांकमा उल्लेख गरिएको छ ।