काठमाडौं । चालु आर्थिक वर्षमा पेट्रोलियम पद्धार्थको खपत बढेको छ । पेट्रोल, हवाई इन्धन र खाना पकाउने एलपी ग्यासको खपत बढेको हो । यद्यपि, डिजेलको खपत भने घटेको छ ।
भन्सार विभागको तथ्यांक अनुसार चालु आवको ५ महिना (साउन–मंसिर)सम्म डिजेल बाहेक अरु सबै इन्धनको आयात बढेको छ । गत वर्षको सोही अवधिको तुलनामा यस वर्ष पेट्रोल, खाना पकाउने एलपी ग्यास, हवाई इन्धनको खपत औसतमा ६.८७ प्रतिशतले बढेको छ ।
चालु वर्षमा हवाई इन्धनको खपत सबैभन्दा धेरै १४.६४ प्रतिशतले बढेको छ । मंसिरसम्म ८९ हजार ५४५ किलोलिटर डिजेल आयात भएको छ । यो गत वर्षको सोही अवधिको तुलनामा ११ हजार ४३२ किलोलिटर धेरै हो । गत वर्ष मंसिरसम्म ७८ हजार ११२ किलोलिटर डिजेल आयात भएको थियो । गत असोज दोस्रो साता आएको बाढीपहिरोका कारण सडक अवरुद्ध हुँदा एयरलाइन्स कम्पनीहरू फूलफेजमा संचालन हुँदा हवाई इन्धनको खपत बढेको हो ।
त्यसैगरी, समीक्षा अवधिमा पेट्रोलको खपत ८.६ प्रतिशतले बढेको छ । मंसिरसम्म ३ लाख ६ हजार २२९ किलोलिटर पेट्रोल आयात भएको छ । गत वर्षको तुलनामा चालु आवमा पेट्रोल खपत २४ हजार २५८ किलोलिटर बढेको छ । गत वर्ष सोही अवधिमा २ लाख ८१ हजार ९७० किलोलिटर आयात भएको थियो ।
चालु वर्षमा खाना पकाउने एलपी ग्यासको आयात १.६३ प्रतिशतले बढेको छ । गत वर्ष मंसिरसम्म २१ करोड ४२ लाख ९१ हजार किलो एलपी ग्यास आयात भएकोमा चालु वर्षको सोही अवधिमा २१ करोड ७७ लाख ७४ हजार किलो आयात भएको छ । गत वर्षको तुलनामा चालु वर्षमा ३४ लाख ८३ हजार किलो धेरै ग्यास आयात भएको छ ।
चालु आवमा मट्टीतेलको खपत पनि ७.३६ प्रतिशतले बढेको छ । गत वर्ष मंसिरसम्म ४ हजार १३२ किलोलिटर मट्टीतेल खपत भएकोमा चालु आवको सोही अवधिमा ३०४ किलोलिटर घटेर ४ हजार ४३६ किलोलिटर पुगेको छ ।
चालु आवमा डिजेल खपत भने ३.५ प्रतिशतले घटेको छ । चालु आवको ५ महिनामा ४ लाख ७२ हजार ८०७ किलोलिटर डिजेल खपत भएको छ । गत वर्ष ४ लाख ८९ हजार ९३६ किलोलिटर डिजेल आयात भएको थियो । गत वर्षको तुलनामा डिजेल आयात १७ हजार १२९ किलोलिटरले घटेको हो ।
पछिल्लो समय अर्थतन्त्र क्रमशः चलायमान हुन थालेकाले इन्धनको खपत बढेको नेपाल आयल निगमले जनाएको छ । पर्यटकीय क्षेत्र चलायमान हुँदा र आममानिसको गतिविधि बढ्दा पेट्रोलको पनि खपत बढेको हो । त्यस्तै, पछिल्लो समय पर्यटन व्यवसाय गुल्जार हुँदा खाना पकाउने ग्यासको खपत बढेको हो । पर्यटकीय गतिविधि बढ्दा होटल तथा रेष्टुरेन्टहरू पूर्ण क्षमतामा संचालन हुन थालेका छन् । पछिल्लो समय इन्डक्सन चुल्होको प्रयोग बढे पनि होटलमा ग्यासको प्रयोग बढ्दा खपत बढेको हो । सन् २०२४ को ११ महिनामा १० लाख बढी पर्यटक नेपाल आएका छन् ।
यद्यपि, अपेक्षित रुपमा निर्माण गतिविधि बढ्न नसक्दा डिजेलको खपत भने घटेको छ । सिमेन्ट, डण्डी लगायत उद्योगहरू पूर्ण रुपमा संचालन हुन नसक्दा डिजेलको खपत घटेको हो । त्यस्तै, विकास आयोजनामा स्काभेटर, ट्रिपर लगायत उपकरण प्रयोग नबढ्दा पनि डिजेल खपत घटेको हो ।
विदेशिने रकम भने घट्यो
चालु वर्षको पेट्रोलियम पद्धार्थको आयात बढे पनि विदेशिने रकम भने ९.६४ प्रतिशतले घटेको छ । गत वर्ष ५ महिनामा इन्धन खरिदका लागि कुल १ खर्ब १२ अर्ब २३ करोड रुपैयाँ विदेशिएको थियो भने चालु आवको सोही अवधिमा १ खर्ब १ अर्ब ४० करोड बाहिरिएको छ ।
चालु वर्षमा इन्धन खरिदका लागि गत वर्षकोभन्दा १० अर्ब ८२ करोड रुपैयाँ कम बाहिरिएको हो । आयात बढे पनि अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा पेट्रोलियम पद्धार्थको मूल्य घट्दा विदेशिने रकम घटेको हो । गत वर्षको तुलनामा चालु वर्षमा विश्व बजारमा कच्चा तेलको भाउ सस्तिँदा विदेशिने रकम घटेको हो ।
आयात बढ्दा राजस्व पनि बढ्यो
पेट्रोलियम पद्धार्थको खपत बढ्दा सरकारलाई पनि फाइदा भएको छ । आयात बढेकोले सरकारले पाउने राजस्व पनि बढेको हो ।
गत वर्षको तुलनामा चालु वर्षको ५ महिनामा सरकारले पेट्रोलियम पद्धार्थ आयात बापत ५० करोड ७२ लाख रुपैयाँ धेरै राजस्व पाएको छ । गत वर्ष मंसिरसम्म इन्धन आयातबापत सरकारले ४१ अर्ब ५४ करोड रुपैयाँ राजस्व पाएको थियो भने चालु वर्षको सोही अवधिमा ४२ अर्ब ४ करोड रुपैयाँ राजस्व संकलन गरेको छ ।
चालु वर्षमा डिजेल आयातबाट सबैभन्दा धेरै १८ अर्ब ७९ करोड, पेट्रोलबाट १७ अर्ब ३४ करोड, हवाई इन्धनबाट १ अर्ब २७ करोड र खाना पकाउने एलपी ग्यासबाट ४ अर्ब ५१ करोड राजस्व असुली गरेको छ ।
एक्ट प्रो नेपालमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई info.actpronepal@gmail.com मा पठाउनु होला। फेसबुक र ट्वीटरमार्फत पनि हामीसँग जोडिन सकिनेछ । हाम्रो *युटुब च्यानल पनि हेर्नु होला।
